Bosna i Hercegovina je u 2018. godini imala ukupno 408,9 miliona evra direktnih stranih investicija, rečeno je "Nezavisnim" u Agenciji za promociju stranih ulaganja (FIPA).


Prema podacima koje su upravo prikupili, u prvih devet mjeseci 2018. godine najveća direktna strana ulaganja su došla iz Švajcarske, u visini od 54,4 miliona maraka. Iza te zemlje su investicije iz Austrije u visini od 47,2 miliona maraka, Turske 36,1 milion, Velike Britanije 22,6 miliona, Ujedinjenih Arapskih Emirata 15,1 milion, te po 10 miliona maraka direktnih investicija iz Rusije i Kuvajta. Iz podataka koje smo dobili nije jasno koliko je investicija došlo iz ofšor zona. Takođe, FIPA ne raspolaže podacima o direktnim stranim investicijama razvrstanim po entitetima.


Kako bismo uporedili nivo direktnih stranih investicija sa susjedima, na stranicama agencija za promociju stranih ulaganja Srbije i Hrvatske našli smo podatke za 2017. godinu. U obje zemlje su direktne strane investicije u 2017. godini bile značajno veće nego u BiH. Naime, prema podacima Centralne banke Hrvatske, u 2017. godini bilo je više od milijardu evra, dok je do jula prošle godine taj nivo iznosio gotovo 850 miliona evra.


U Srbiji je, prema podacima Razvojne agencije Srbije, u 2017. godini zabilježeno ukupno milijardu evra stranih investicija. Najviše pojedinačnih projekata, prema njihovim podacima, dolazi iz Velike Britanije, a slijede Njemačka, Francuska, Holandija, Rusija, Španija i Turska. Prema podacima za Srbiju, više od 70 odsto svih investicija dolazi iz zemalja EU. U Razvojnoj agenciji Srbije, čak, tvrde da je zahvaljujući stranim investicijama u zemlji direktno zaposleno oko 320.000 ljudi.


Zoran Pavlović, ekonomista iz Banjaluke, kaže da ga uopšte ne čudi što su investicije u Srbiju, Hrvatsku i druge okolne zemlje višestruko veće nego u BiH. Kao prvi razlog za takvu situaciju on vidi u činjenici da politički lideri stalnim svađama kreiraju političku nestabilnost, što plaši potencijalne investitore, koji se onda, kako ističe, odlučuju da investiraju u okolne zemlje poput Srbije.


"Političari se bave scenskim nastupima i pokušavaju za sebe izboriti bolju poziciju ne shvatajući da time čine izuzetnu štetu vlastitoj zemlji, jer nema stranih investicija", kaže Pavlović.


Kao drugi problem on vidi u činjenici da ne postoji ekspertska pomoć investitorima koji su se odlučili da investiraju. Kako ističe, iskustvo pojedinih opština pokazuje da često investitori nemaju nikakvu pomoć kako funkcinionišu procedure, poput dobijanja građevinske dozvole, kako funkciniše poreski sistem i drugi elementi koji su važni za poslovanje.


"Mogu da vam navedem pozitivan primjer opštine Lopare, koja je mnogo učinila da dovede investitore iz dijaspore. Ovaj primjer pokazuje da je za privlačenje investitora bitno da opštine imaju sluha, da se ne čeka ministarstvo već da sami pokrenu stvari", kaže Pavlović.


Pavlović ukazuje na to da se tri četvrtine poreza na isplaćenu platu uplaćuje u trezor, a da samo jedna četvrtina ostaje opštini, što, kako kaže, demotiviše opštine da se više angažuju na dovođenju investitora.


"Sada opštine dobijaju samo jednu četvrtinu. Kad bismo to okrenuli načelnici bi se polomili da dovedu što više investitora, jer bi dobili značajan prihod, koji je malen za trezor, ali značajan za te lokalne zajednice", rekao je Pavlović.


NN