Jednom od najljepših pravoslavnih manastira u Hercegovini vraćen grb osnivača

Manastir Žitomislić obilježio je praznik Svetih mučenika žitomislićkih 26. juna u obnovljenom izdanju jer je uoči samog praznika u svetinju vraćen grb osnivača manastira - plemićke hercegovačke porodice Miloradović, čiji su se predstavnici početkom 18. vijeka preselili u Rusko carstvo i tamo osnovali čuvenu plemićku dinastiju.

Mermerna ploča sa grbom je restaurirana zahvaljujući Ruskom domu u Beogradu i Fondaciji „Nasleđe“ iz Volgograda i predata igumanu manastira, arhimandritu Danilu Pavloviću.

Svečanosti su prisustvovali ambasador Rusije u BiH Igor Kalabuhov, generalni konzul Republike Srbije u Mostaru Vaso Gujić, direktor Ruskog doma u Beogradu Jevgenij Baranov, gradonačelnik Trebinja Mirko Ćurić kao i veliki broj vernika iz cijele Hercegovine.

U okviru pripreme za Dane Ermitaža u Srbiji, čija će tema ove godine biti „Petar Veliki i Srbi“, Ruski dom u Beogradu je pokrenuo inicijativu da se širom rejona traga za artefaktima i istorijskim dokazima vezanim za petrovsko doba.

U trebinjskom muzeju pronađena je slika ploče sa grbom Miloradovića, koja se nekada nalazila u manastiru Žitomislić, ali je izgubljena usled razaranja koja su zadesila manastir tokom Drugog svjetskog rata i rata u Bosni i Hercegovini od 1992. do 1995. godine. Tako je nastala inicijativa za izradu mermerne kopije ploče, koja je naišla na podršku partnera Ruskog doma, Fondacije „Nasljeđe“, koja je naručila njenu izradu.

Pored ploče, Ruski dom je muzeju manastira poklonio primjerak časopisa „Grboved“ iz 1913. godine, koji opisuje istoriju grba Miloradovića, kao i kopiju portreta grofa Mihaila Andrejeviča Miloradovića, autora Džordža Doua, koji je izložen u Vojnoj galeriji Zimskog dvorca u Državnom Ermitažu. Repliku je izradio beogradski slikar Anatolij Ivakin, po narudžbini Ruskog doma.

Može se slobodno reći da je u Rusiji Mihail Andrejevič najpoznatiji predstavnik dinastije: izuzetan komandant Otadžbinskog rata 1812. godine, jedan od omiljenih učenika generalisimusa Aleksandra Suvorova, vojni general-gubernator Sankt Peterburga (1818–1825), smrtno je ranjen tokom Dekabrističkog ustanka. Prvi Miloradović u ruskoj službi bio je Mihail Ilič: 1711. godine Petar Prvi ga je imenovao za svog izaslanika u Crnoj Gori, pozivajući ga da podigne lokalne Srbe na ustanak protiv Turaka prije Prutskog pohoda ruskog cara, a 1715. godine Mihail postaje gadjacki pukovnik zaporoške vojske u Malorusiji.

Manastir Žitomislić, koji se nalazi 20 km od Mostara, prvi put se pominje u osmanskom popisu iz druge polovine 15. vijeka.

Sto godina kasnije, svetinja je oronula, a Miloradovići su uspjeli da dobiju dozvolu od turskih vlasti da na ovom mjestu izgrade obnovljeni manastir. Uprkos preseljenju u Rusiju, članovi porodice nisu prestali da podržavaju manastir: slali su u Žitomislić crkvene knjige koje su bile poklon Petra Prvog i dobrotvorne priloge.

U junu 1941. godine, ustaše su opljačkale manastir i ubile monaško bratstvo. Zemni ostaci mučenika su 1991. godine sahranjeni u manastirskoj porti. Tokom rata 1992. njihova grobnica je minirana, a manastir porušen do temelja.

Srpska pravoslavna crkva je 2005. godine kanonizovala žitomislićke mučenike, a 2022. godine 26. jun je određen za datum njihovog praznovanja.