U manastiru Žiča danas je zvanično počelo obilježavanje osam vijekova autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, čiji je utemeljivač Sveti Sava.

zica-spc.jpgSvetu arhijerejsku liturgiju, kojom počinje obilježavanje jednog od najznačajnijih događaja za identitet srpskog naroda, služi Njegova svetost patrijarh srpski Irinej sa svim arhijerejima SPC-a.Zahvaljujući zavetu Svetoga Save koji nam je ostavio 1219. godine kada je izdejstvovao autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, srpski narod je uspio da preživi i pobjedi sijaset iskušenja i nevolja koje su ga pratile a, kako vidimo, i danas prate naš narod, poručio je patrijarh Irinej.

Patrijarh je u poslanici povodom obilježavanja 800 godina autokefalnosti SPC istakao i da je srpskom narodu u isto vrijeme taj zavet pomogao i da ne poklekne.

Prije 800 godina kada je Sveti Sava uspio da izdejstvuje autokefalsnot Srpske pravoslavne crkve srpski narod se, baš kao i danas nalazio na geografskoj, duhovnoj i političkoj vododelnici istoka i zapada, naveo je patrijarh Irinej u poslanici povodom jubileja SPC dodajući da je uspon srednjovjekovne srpske države, predvođene Stefanom Prvovenčanim i Svetim Savom plod angažovanja svih najboljih, dobro organizovanih i objedinjenih snaga naroda, pokrenutih jedinstvom vjere, misli, reči, djela i cilja.

“Pod okriljem autokefalne Crkve, arhepiskop Sava, sa sedištem u manastiru Žiči, uspeo je da pokrene sve stvaralačke snage naroda, da oduševi, da ponese, da upali oganj vere i unese Jevanđelje Hristovo u svaku dušu, u sve odnose, u vasceli narodni život. U tome je tajna duhovnog, materijalnog i političkog uspona Srbije u srednjem veku. U tome je tajna zlatnih vekova srpske srednjovekovne države”, rekao je patrijarh Irinej.

Prema njegovim riječima, zahvaljujući opredjeljenju Svetoga Save omogućeno je i dovršeno identitetsko uobličavanje i sazrevanje srpskog naroda, što je i formiralo Svetosavski zavjet, odnosno, kako navodi, zavet bezgranične žrtvene ljubavi prema svom narodu, njegovoj Crkvi i njegovoj državi, prema istini, pravdi i slobodi.

Iz tog Zaveta iznikao je i potonji Kosovski, svetolazarevski Zavjet, kao i sva druga, u odsudnim vremenima zavjetna opredeljenja i djela srpskog naroda. Zahvaljujući tome, preživeli smo i pobedjili sijaset iskušenja i nevolja koje su pratile, a, kako vidimo, i danas prate istorijsku sudbinu našeg naroda”, istakao je patrijarh.

Podsjetio je da je srpski narod uz pomoć tog zavjeta preživio viševjekovno ropstvo pod Osmanlijama, albansku Golgotu i strahoviti pokolj stanovništva u Prvom svjetskom ratu, zločine okupatora i njihovih saveznika u Drugom svjetskom ratu...

„Vernost Svetosavskom Zavetu omogućila nam je da preživimo, ali i da ne pokleknemo. Nije dovoljno samo preživeti, treba uspravno stajati! Preživeli smo i teror i egzekucije obezboženih Srba nad sopstvenim narodom, njegovo cepanje na nove, tobožnje nacije, arnautske pobune i zločine od davnih turskih do naših vremena, kao i različita iskušenja na kraju drugog i početku trećeg milenijuma, sve vreme ostajući uspravni”, naveo je poglavar SPC.

Navodeći da je tokom iskušenja stradala i sama Crkva, patrijarh kaže da uprkos tome, svetosavski duh čini da i dalje, u istoj mejri, Crkva stvara, preobražava i spasava svoju djecu.

Zato se u nadi, kazao je Irinej, Crkva moli da „vernost svetosavskom putu osposobi srpski narod da očuva svoju svetu i zavetnu pokrajinu - Kosovo i Metohiju, svoju milu Boku i ponosnu Crnu Goru, kao i sve one druge krajeve i zemlje nad kojima su se nadvile ruke silnika ovoga sveta sa ciljem da ih nasilno i nepravedno otmu”.

Kako dodaje, za osam vjekova koliko je prošlo od dobijanja autokefalnosti SPC, duhovna snaga Crkve čvrsto i nepromenjivo usmjerava sve velike događaje u istoriji srpskog naroda, odnosno bez nje istorija i opstanak srpskog naroda na tlu uvijek nemirnog Balkana, raskrsnici mnogih etničkih kretanja, duhovnih i kulturnih uticaja i raznih osvajačkih ambicija, ne može se ni zamisliti.

“Naš narod u najvećem periodu svoje istorije nije bio objedinjen unutar istih državnih granica, pa ipak nije izgubio svoj identitet, jer ga je čvrsto ukotvio u Crkvi. Tako i danas, tamo gde je prisutna u srpskom narodu, Crkva čini temelj njegovog identiteta. Posebno u krajevima gde je ugrožen, narod u Svetosavskoj Crkvi nalazi snagu za dalji opstanak, nalazi tiho pristanište i utehu za svakodnevni život. Bez Svetosavske Srpske pravoslavne crkve, mi Srbi, kao narod, danas ne bismo ni postojali”, istakao je Irinej.

Ali, kako dodaje patrijarh, SPC ne slavi ovaj veliki jubilej samo da bi podsjetio na staru slavu, već da bi istakli jasno i glasno „da mi želimo i hoćemo da hodimo Savinim tragovima, da idemo putem koji nam je on zaveštao”.

U tom smislu podsjetio je na značaj Savinog djela, koji je, kaže, izdejstvovao autokefalnost Srpskoj crkvi i kao njen prvi arhiepiskop organizovao njen duhovni život, koji je preusmjerio razvoj srpske sakralne arhitekture izgradnjom hrama Spasovog u Žiči i otvorio nove horizonte srpskog živopisa slikarskim programima Studenice i Žiče.

Patrijarh Irinej podsjeća da je Sveti Sava otac srpske književnosti kao pisac Žitija Svetog Simeona i autor pisama i bjeseda, da je utemeljio srpsko crkveno pravo kako tipicima za Karejsku isposnicu i manastire Hilandar i Studenicu tako i čuvenim Zakonopravilom i hrisovuljama koje je sa ocem i bratom pisao.

Takođe, Sveti Sava je obavljao važne državne i diplomatske misije sa Bugarima i Ugrima, navodi Irinej, njegovao dobre odnose sa istočnim patrijaršijama, održavao delikatne crkveno-političke odnose sa Rimom i bio pionir međureligijskog dijaloga sa islamom.

Irinej je podsjetio i na to da su naši preci krštavani postepeno, tokom stoljeća, sve do devetog vijeka, kao i da su u tim vremenima kao i, kaže, u današnjem vremenu, oblasti naseljene Srbima bile u pogledu državne uprave razdeljene i razjedinjene.

Dobijanje autokefalije za SPC desilo se naporedo sa učvršćivanjem i razvojem srednjovjekovne srpske države, navodi Irinej i dodaje da je tako jedan prvenstveno crkveni događaj imao i veliki politički značaj.

Oblasti sa različitim političkim tradicijama, okupljene u jednu državu, sada su povezane u jedinstvenu duhovnu celinu”, pojašnjava Irinej i dodaje:

„Nesumnjivo je da je Sveti Sava, tražeći autokefaliju, imao u vidu i nacionalni, državni interes srpskog naroda.”

Kako je naveo poglavar SPC, dobijanje autokefalije je događaj koji obilježava svu istoriju srpskog naroda u svim oblastima života, nauke, kulture, duhovnosti i državnosti, jendom rječju, identitet i samog istorijskog bića i opstanka našeg naroda.

Dodaje da se SPC za osam vijekova nikada nije „zatvorila u uske nacionalne okvire”, već je otvarala svoja vrata i punila svoje krstionice svima onima koji su u Hristu Bogočojveku prepoznavali svoga Spasitelja, bez obzira na nacionalnu pripadnost, boju kože, jezik kojim govore i prostor na kome žive.

Čestitajući svima jubilej SPC, Irinej je poželio da svetim molitvama Svetoga Save Gospod blagoslovi, ukrepi, nadahne, sačuva i spasi srpski narod i njegov otadžbinu u svim vremenima i na svim prostorima na kojima se nalazi.

Obilježavanje osam vijekova od autokefalnosti SPC-a biće nastavljeno narednih dana različitim manifestacijama.